Liefje, dochter van Pieter van Cees van …… Waterdrinker. Voorouders en nazaten

/

Nee, ik was helemaal niet van plan memoires te schrijven. Ik ben niet beroemd, wie zou ze willen lezen? Maar ik hou van geschiedenis en ik onderzoek graag. Er zijn altijd vragen die af en toe terugkomen in je gedachten. Een daarvan is: waarom zijn zoveel mensen in mijn familie gescheiden? Velen gaan op zoek naar antwoorden als hun ouders er niet meer zijn.

Liefje, zij was mijn moeder. Zij overleed in oktober 2008, 88 jaar oud .

Mijn moeder was een vrouw die in vele opzichten anders was dan de moeders van andere mensen die ik kende van dichtbij en ver weg.
Toen zij 5 was bleef zij bij haar vader achter, toen ze 12 was kwam ze weer onder de hoede van haar moeder.
Alleen al deze gebeurtenissen zijn een verstrekkend trauma gebleven in haar leven, en veroorzaakten een rollercoaster van verkeerde keuzes en moeilijke situaties. Trauma’s die ook doorwerken na volgende generaties.
Liefje, van nature (of door haar jeugdtrauma’s?) verlegen maar anderzijds moedig, gedreven door haar eerlijkheid en haar niet aflatende zoektocht naar waarheid.

Voorts was mijn moeder iemand bij wie in onze tijden het etiket meervoudig hoogbegaafd opgeplakt zou zijn. Intelligentie strekt tot voordeel maar kan ook een last zijn, denk ik wel eens.
Waardoor is mijn moeder, zo begaafd als zij was, niet volledig uit de verf gekomen tijdens haar leven?

Haar creativiteit en vindingrijkheid, is dat misschien hetzelfde en speurzin liet een erfenis na met

• overgebleven tekenwerk, studies of nooit verkocht of dierbaar
• aquarellen die haar dierbaar waren gebleven als goede herinneringen
• fotoalbums en plakboeken vol herinneringen
• een kist vol brieven , brieven over taal
• doorslagen van ingezonden brieven naar NRC
• brieven over politiek, over geschiedenis, over kunst uit briefwisselingen van mensen van formaat en bekendheid.
• essays over kunst, geschiedenis en taal
• verhalen aan ons overgeleverd en vertel
• een enorme verzameling aantekeningen met gedachten over etymologie
• een stapel handgeschreven brieven van haar vader

Mijn moeder is er al lang niet meer en steeds weer besef ik, dat er zoveel vragen zijn die ik vergeten ben te stellen. Ik dacht dat ik veel van haar wist maar nu denk ik dat ik veel niet wist, niet over haar noch over mijn eigen vader.

Dat alles was voor mij aanleiding om iets te doen met de verzamelde creativiteit van mijn moeder.

Het is moeilijk om orde te scheppen in de berg van spullen. Ik heb het bijltje er vaak bij neergegooid. Maar dat is ook weer zonde.
Bovendien begreep ik steeds meer van mijn leven en van het leven, van de maatschappij en van mijn dierbare taal door mij er toch weer mee bezig te houden. Ieder mens draagt het niet geleefde verleden ook met zich mee.
Zoals veel kinderen heb ik pas na de dood van mijn moede goed geweten wat ik had moeten vragen. Toch kun je proberen een antwoord te vinden.

Zo ontstaat er stapje voor stapje een geheel.
Wat het wordt? Geen idee. Maar het wordt wel zichtbaar voor wie wil kijken.

Er ontstaat een beeld van:

• Liefje de mens, de vrouw, de moeder, de kunstenares, schrijfster en fotografe

• maar ook van een tijd

• van een stukje vrouwenemancipatie
• van leven dat door moet gaan in crisistijden
• van de ontwikkeling van de kunst en van de moderne kunst
• van de schade die echtscheidingen levenslang bij kinderen kunnen achterlaten
• de negatieve Impact wordt tegenwoordig gemakzuchtig verwaarloosd

Het laat zien hoe onmogelijk het is zelfs in onze vrije maatschappij om gehoord te worden, om serieus genomen te worden als je niet de juiste status hebt, een titel of geld. Sowieso ben je onbelangrijk als je belang niet in geld is uit te drukken.

Grofweg is het geheel onder deze titel te verdelen in:

• stamboom en geschiedenis van de West-Friese voorouders
• huwelijk van de ouders
• jeugd in Utrecht tot 12 jaar
• middelbare schooltijd en academiejaren in Den Haag
• Oorlogstijd
• Amsterdam in de oorlog en eerste huwelijk
• tweede huwelijk , jaren in den Haag
• Breukelen en tweede echtscheiding
• Leven als alleenstaande moeder en als alleenstaande
• wetenschappelijk denken zonder universitaire achtergrond

Om mij heen is het in de wereld normaal geworden om kinderen op te schepen met de mislukte huwelijken van hun ouders
Het argument dat je toch niet kunt verwachten dat mensen hun hele leven bij elkaar blijven, wordt vooral meest gezegd door mensen die het nog geen 10 jaar samen weten uit te houden. Persoonlijk vind ik echtscheiding een pest voor de samenleving, een ziek huwelijk moet zo mogelijk, genezen worden. Eerst werken met stimulerende medicijnen en alleen in uiterste gevallen overgaan tot sedatie eufemisme voor laten sterven.

Die echtscheidingen laten verwoestende sporen na. Ze krassen op de kinderziel. Ja natuurlijk, de kinderen wenden eraan en ze wennen eraan. Maar dat je eraan gewend bent, dat je weet hoe er mee om te gaan, dat betekent nog niet dat het goed is; De kinderen in die in India op straat leven of op de vuilnisbelt, zonder ouders, zonder school, zonder huis…. ze zijn eraan gewend. Ze hebben geleerd te overleven.

Wat doet het met kinderen als hun ouders scheiden, als ze opgroeien in een gescheiden gezin. Is het scheidings-gen besmettelijk, hoe beïnvloedt het onze samenleving?
Waarom zijn echtscheidingen zo gewoon geworden? Is dat goed en voor wie dan wel?

Ik ben geen professioneel schrijver. Het werk ontstaat deel voor del uit de chaos. De afbeeldingen moeten verbeterd, maar dat is van later zorg. Zo zijn ze tenminste zichtbaar.

Elk deel dat voltooid raakt sla ik op in een pdf. Soms wordt dat later vervangen door een verbeterde versie.
Uiteindelijk valt hiermee een last van mijn schouders, van de schouders van mij: Judith,   die dochter van de dochter van Pieter Waterdrinker: Liefje.

Ik ben nog niet klaar met het geheel en heb mijn bevindingen tot nu toe in een lange lijst met pdf opgeslagen.

Onderaan deze pagina ga ik proberen deze met links bereikbaar te maken
Commentaar? Vragen? Een mail is altijd welkom.

De oude secretaire
Er was een beschaafd gevecht geweest over de secretaire de kast die mijn moeder zelf
van haar vader had geërfd en haar dierbaar was . Erfenissen zijn toch altijd lastig. Mijn
oudste broer had de kast de deftige benaming gegeven van pièce de résistance.
Wat zou mama lachen om deze poeha. Voor ons alledrie was de kast een niet weg
te denken meubelstuk in onze jeugdherinneringen. Alle drie hadden ze de
kast graag willen hebben. Maar mijn oudste broer kwam met het argument dat hij er
buitengewone jeugdherinneringen aan had. Ja uiteraard had hij er eerdere herinneringen
aan dan zijn jongere broer en zus maar dat was geen steekhoudend argument. We
hadden er ten slotte om gedobbeld. De kast was aan mij toegevallen.
De kast of nee, de secretaire van opa….waar die hem had opgescharreld….?

Als kind had ik de kast zo hoog gevonden maar nu leek het toch niet meer zo’n groot meubel.
Het koperbeslag was altijd kwetsbaar geweest. Als de klep naar beneden ging waren er 6 laatjes te zien en een plank met een gebogen lade erboven. En in het midden een deurtje.
Als kind was het mogen zien altijd een gevoel van het betreden van een heilige kamer geweest.
Daar stonden allerhande kleine snuisterijen van lang geleden. Een prachtig herdertje en een
herderinnetje van porselein met een mandje. Mijn moeder zette er vaak gedroogde strobloemetjes in. Er waren kopjes met een gekarteld randje als was het van kant en een paar theekopjes die glansden als parelmoer. Een raadselachtig kistje met parelmoer bezet waarin een dubbele bodem, een vaasje in de vorm van een bloem ook duidelijk uit andere tijden. En dan was er nog een heel oud poppetje in Duitse klederdracht, een popje met een porseleinen kopje wat haast uit elkaar viel.
Op het hoofdje zat echt haar en in de mond zag je kleine witte tandjes. En een nog ouder aandoende pop, kleren haast verteerd, een been kapot, maar heel bijzonder met een zwart gezicht. Ik werd altijd overvallen door een gevoel van eerbied voor…ja voor wat? Voor de geschiedenis.
Als kind was de kast voor mij een soort schatkamer. Nu onderzocht ik de inhoud. Met zorg haalde ik wat oude plakboeken van mijn overleden moeder uit een van de laden.
Ik moet toch nog eens in de kast snuffelen ik haal de mooie sleutel tevoorschijn en open de
secretaire. Misschien is er toch meer te vinden in haar plakboeken Het is gelijk gezelliger als met het schrijfblad omlaag de inhoud van de kast te zien is…
Ik trek een lade open. Daar liggen verschillende plakboeken van mijn lieve moeder. Ik besef nu dat ik ze na de begrafenis wel heb bekeken maar nu ik weer kijk zie ik meer. Logisch ook, toen mamma net overleden was, stond mijn kop anders. Ik voel nu meer rust en word terstond overvallen door een gevoel van melancholie in combinatie met trots, spijt, medelijden weemoed. Het duurt niet lang of ik zit vol overgave te lezen, te kijken, verval regelmatig in gepeins en de tranen stromen me over de wangen.

Jazeker, ik vind een heleboel van wat ik zocht. Het is haast een geïllustreerd boek. Het is met zorg bijeengebracht en ik herinner mij momenten waarop ze delen ervan aan mij heeft laten zien. Wat een vreemd leven had mijn moeder.
Jeugdkiekjes prijkt er op de omslag in het onmiskenbare handschrift van mijn moeder.
Aan de binnenzijde in potlood een stamboom van de Waterdrinkerfamilie. Dat betekent dat het album al lang geleden samengesteld moet zijn want de stamboom is in mijn jeugd heel ver terug gebracht, tot aan een schout bij nacht onder gezag van Maarten Harpertszoon Tromp die nog vocht in de slag bij Duins. Hij sneuvelde in 1652 bij West Kapelle

…..Paps,
de brieven van mijn opa Toen ik het tweede plak- en fotoboek in de diepe la wilde leggen zag ik dat er een enveloppe tussen de bladen steken. Nieuwsgierig schoof ik de inhoud naar buiten.
Brieven, een bundel! Brieven van mijn opa aan mijn moeder.
Opa. Grappig te zien dat het handschrift van de opa die ik helaas nooit had gekend heel erg veel gelijkenissen vertoonde met dat van mijn moeder.
Lieve Lily
stond er steeds boven en ten slotte in zwierige letters: Paps
“Paps”, ha!, dat had ze ooit zelf gezegd tegen haar eigen vader maar die had zijn afkeuring over
deze benaming niet onder stoelen of banken gestoken. Had dat iets te maken met de relatie tussen vader en schoonzoon? Daar zou ze wel nooit achter komen. De familiegeschiedenis zat vol met geheimen en gesloten boeken. Secret, het Franse woord voor geheim. Een secretaire bewaart dus geheimen. Als klein meisje was ik jaloers op kinderen uit grote familie. Kinderen met veel broers en zussen en ooms en tantes en liefst ook nog opa’s en oma’s in de buurt.
Nu besefte ik dat juist het feit dat alle gezinnen uit de nabije stamboom van haar moeder zo
compact waren er waarschijnlijk aan hadden bijgedragen dat de geheimen bleven waar ze waren. Zouden deze brieven de sleutel zijn tot de familiegeheimen.
Een secretaire is een plaats om geheimen te bewaren. De dunne ragdunne velletjes papier waren tot aan de randen gevuld met groenige letters. De inkt was aan het verbleken. Vulpeninkt ongetwijfeld. Opa sprong zuinig om met papier. In de marges schreef hij rustig verder dwars op de schrijfrichting.