Is gezond eten alleen maar weggelegd voor een rijke elite?
Er zijn de laatste jaren steeds meer bewegingen die tot de slotsom zijn gekomen dat de voedselvoorziening anders geregeld moet worden.
Dat gaat maar al te vaak gepaard met beschuldigingen jegens de boer. Veel boeren voelen zich, terecht, daardoor aangevallen en zwartgemaakt. Ze voelen zich zelfs bedreigd in hun bestaan.
Zo komen we natuurlijk geen stap verder.
Verder in wat?
Er zijn problemen
Niet alle wereldburgers hebben dagelijks genoeg te eten. Voldoende eten betekent niet perse hetzelfde als gezond eten.
Veel mensen zijn afhankelijk of zelfs verslaafd aan ongezond voedsel. Gezonde voeding wordt vaak vervangen door ongezond snoep of door snacks.
Naast honger bestaat er een tegengesteld probleem: Obesitas
Zonder boerenland, zonder natuur, geen voedsel
Er wordt sinds de tweede wereldoorlog veel te veel voedsel in monoculturen geteeld, monoculturen lokken plagen uit, plagen en ziektes worden bestreden met landbouwgiffen die eufemistisch ook gewasbeschermingsmiddelen worden genoemd.
Bovendien zijn we door wetenschap en technologie in staat om veel producten te telen die hier exotisch waren.
Columbus bracht ons in aanraking met aardappelen die het hier prima deden.
Maar in mijn jeugd was de teelt van tomaten, paprika, druiven, komkommer, courgette nog voorbehouden aan kwekerijen in zuidelijke warme landen.
Boeren bewerken wel enorme grondoppervakken maar zijn meestal niet werkelijk eigenaar van die gronden. Ze zitten tot hun nek in de schulden om:
de pacht te betalen,
het machinepark af te betalen
de hypotheken aan de banken t betalen
de dure bestrijdingsmiddelen te betalen
Bij een tegenvallende oogst kunnen ze geen kant op. Waar vroeger de tegenvaller werd doorberekend moet de boer de aangeboden prijs van de groothandel slikken en lijdzaam toezien hoe de markt wordt aangevuld met producten van collega’s uit andere landen
de broodwinning van onze eigen boeren krijgt weinig aandacht, van compassie is nauwelijks sprake. Het geldverdienen voor de aandeelhouders moet doorgaan.
De consumenten staan steeds verder van de productie af, en daarmee is ook het meeleven met de boer verdwenen. De kwaliteit is alleen nog van belang voor het oog, het gaat vooral om het uiterlijk, om het plaatje. Mooi voor de verspreiding op instagram, facebook, twitter etc. De plaatjes die mensen versturen van hun bezoek aan restaurants zijn niet van de lucht.
Het gaat de inkooporganisaties vooral om hoeveelheid, om bulk.
Ondertussen worden er onwaarschijnlijke hoeveelheden gezond voedsel afgekeurd en doorgedraaid. Goed voedsel dat gediscrimineerd wordt om het uiterlijk: net iets te klein, schilletje net iets te ruw, niet helemaal de perfecte kleur, te groot……
Ook voor die afgekeurde producten is hard gewerkt, maar onbetaald. Neem eens een lijkje bij een fruitkweker , je staat versteld van de hoeveelheid die niet voldoet aa de veilingeisen.
Het doel van de tussenhandel is niet zozeer de consument tevreden te houden. Het gaat om de tevredenheid van de aandeelhouders. Het gaat om geld. Om heel veel geld.
Je zou denken dat door de mechanisatie de boeren vandaag de dag een luizenleven hebben vergeleken met dat van hun voorouders.
Niets is minder waar.
Ja, het is makkelijker grote akkers in te zaaien en te beplanten en om een grote oogst binnen te halen. De vooruitgang van de mechanisatie wordt steevast ingehaald door de prijzen. Meer aanbod>? Lagere prijzen.
De boeren van vroeger werkten zelden op zondag en nooit in het donker. Nu werken ze maar door en door, bij nacht en ontij. Als het moet wordt er gewerkt met kunstlicht.
Ze liggen vaak genoeg wakker van problemen maar niet vanwege de luxe vraag waar ze een vakantie moeten boeken. Vroeger werkte het hele gezin mee op de boerderij. Tegenwoordig wordt er nog steeds veel aangepakt door alle leden van het gezin maar daarnaast hebben de boeren er als ouders meestal een “gewone” baan buitenshuis bij en niet zelden werken zelfs beide ouders buitenshuis om de boerderij draaiende te kunnen houden. Grootouders steken ook nog hun handen uit….gratis.
Boeren voelen zich uitgeknepen en helaas, dat gevoel klopt. Ze krijgen geen loon naar werken. En da moeten ze ook al dat gemopper nog incasseren!
Ondertussen wordt de boeren, ik heb het over Nederland, ook nog wijsgemaakt dat zij verantwoordelijk zijn voor de voedselvoorziening van de halve wereld.
Dat is klinkklare onzin!
Weliswaar kunnen de Nederlandse boeren heel efficiënt met de grond omgaan en is de opbrengst per hectare welhaast onovertroffen en de benodigde menskracht omgekeerd evenredig laag. Een groot deel van de oogsten wordt uitgevoerd, binnen de EU, binnen Europa en verder weg maar…
Niet heel veel minder aan agrarische producten wordt ingevoerd. En voorts gaat de voedingsbodem voor de giga-productie langzaam, of misschien wel binnen afzienbare tijd zodanig kapot dat de bodem in zicht komt waar het de productiviteit betreft.
We plegen roofbouw op een bescheiden stuk grond door de intensieve landbouw die de gronden met hun vele tonnen zware machines helemaal dicht rijdt en met een overdaad aan kunstmest samen met de gewasbeschermingsmiddelen al het bodemleven vernietigen.
Wat overblijft is niet veel meer dan houvast voor de wortels van de gewassen. Gewassen die groeien op bijna dode velden waarin en op geen plaats is voor onverkoopbare flora en fauna.
Kan echt anders?
Ja! Dat kan en het moet. Maar het gaat niet vanzelf. Er zijn ook krachten die er alles aan doen om veranderingen tegen te houden. Die krachten zijn te vinden bij de instituten die gerund worden door de geldschieters en die maar een doel hebben: status en zelfverrijking.
Wie hebben er belang bij verandering?
Het antwoord op deze vraag luidt eigenlijk: wie niet?
Als ik een parallel trek met snelheidsbeperkingen op de weg en het handhaven daarvan …. ook daar heeft iedereen er belang bij. Punt is dat niet iedereen dat beseft. Ieder mens vervult meer dan een rol in zijn leven: voetganger en automobilist, kind volwassene en oudere, gezonde burger en zieke burger.
Toch rijden veel mensen uit gemakzucht te hard.
Zo kun je de mens ook afzetten tegen het land, de natuur en het cultuurlandschap.
Ieder mens wil gezond eten, eten dat smaak heeft. Iedereen wil buiten van natuur kunnen genieten, schone lucht, bomen, schoon water, zee. Mensen willen buiten in een aangename omgeving kunnen fietsen, wandelen en zwemmen of varen, of de hond uitlaten, skiën paardrijden of zelfs een autoritje maken en genieten van het uitzicht, snorkelen tussen de wonderen in de zee.
Ouders willen dat hun kinderen zich kunnen vergapen aan de wonderen van de natuur: de vogels, de bloemen, de vlinders, de bijen en het wild op vier poten.
We willen ons veilig voelen en ons beschermd weten tegen de kracht van het water in de vorm van overstromingen en aardverschuivingen en lawines.
Toch laten we ons allemaal vaker of minder vaak verleiden door aanbiedingen om toch te kopen wat niet zo goed is voor onze wereld: vliegvakanties, magnetronmaaltijden, gadgets van de Action, goedkope kleding etc.
We sussen ons geweten met ….. ach die ene keer iedereen doet het ….. ik gebruik spaarlampen en scheid mijn afval netjes.
Voor de goede orde, degene die dit schrijft betrapt zichzelf dus ook.
Belangenafweging …. de consument? de producent? de economie? de leefwereld?
De wereldburgers van de moderne tijd heten vrij te zijn maar ze zijn minder vrij dan ze beseffen. Zelfs in de westerse wereld worden veel keuzes door anderen voor je gemaakt. De producten in de winkel liggen er veel meer dan vroeger niet zozeer omdat ze onontbeerlijk zijn voor de consument maar omdat de verkoop ervan van levensbelang is voor de producent.
De toeristenindustrie durft ons wijs te aken dat reizen, liefst door de lucht, een eerste levensbehoefte van de mens is.
En mensen geloven dat maar al te graag.
De vakantiegekte kent nog geen lange historie. Vakantie betekent eigenlijk dat je tijd vrij hebt maar niet perse dat je de hele wereld over moet sjouwen.
Hoe komt het eigenlijk dat veel mensen niet weten hoe ze in een vakantie kunnen genieten van wat ze vergaard hebben?: een heerlijk huis voorzien van vele gemakken, familie en vrienden om gezellig iets mee te ondernemen zonder tijdsdruk, natuur en cultuur in de naaste omgeving en een grotere straal, tijd om liefhebberijen mee te vullen. We hebben zoveel. Is het niet vreemd dat we ons laten aanpraten dat we altijd nog aan de andere kant van de wereld het nog veel groenere gras willen ontdekken?
Nee, ik ben niet tegen reizen maar wel tegen een overdaad aan reizen. Kunnen we nog ergens genoegen mee nemen? Juist nu we de hele wereld, ook de kosmos en de microwereld kunnen zien menen we dat we alles ook niet alleen op scherm maar met eigen ogen moeten zien:
De drijvende torenflats op cruiseschepen, de smeltende ijsbergen, de schuivende lawines waartussen een overdaad aan volk op lange latten, de verdorrende woestijnen, de springende walvissen, de vuurspuwende vulkanen. In veel gevallen is het toerisme niet bepaald een bijdrage aan verbetering van de natuurrampen die zich voltrekken.
Ik ken mensen die menen dat ze woestijnen moeten verkennen en andere prachtige dingen maar hun eigen omgeving nooit bekeken hebben. Dat plannen ze voor later als ze te oud zijn om te reizen, niet beseffend dat ze dan daarvoor ook te krakkemikkig zullen zijn.
Gehoord wordt: ja maar door het toerisme hebben de mensen daar meer geld om zich te ontwikkelen naar ons voorbeeld. De westerse wereld legt met het toerisme eigenlijk een ontwikkelings/ beschavingsmodel op aan de rest van de wereld. Het is een nieuwe vorm van kolonisatie. En nu komt de kolonisatie niet alleen vanuit west-Europa maar ook vanuit China. China dat er geen doekjes om wint: de Chinese economie moet de wereld beheersen.
In China zijn werknemers net zo belangrijk voor de ondernemingen als vroeger in de 19de eeuw in de industrieën van Engeland.
Het gekke is dat de meeste mensen zich net realiseren dat de toeristenoorden die zij bezoeken veelal gerund worden door mensen die zichzelf zelden of nooit een reis kunnen permitteren in het leven.
De wereld zal er ook zeker niet gezonder en mooier op worden als alle mensen die tot nu toe nog niet het luchtruim kozen ook gaan reizen zoals wij nu gewoon vinden.
Giethoorn en Venetië en Amsterdam zuchten al onder de overlast van toerisme maar dan…..
vraag sturen of door vraag gestuurd?
De producent richt zich niet zozeer op de vraag maar creëert de vraag. We leven in een vraagsturende economie. De kunst van de producenten is te zorgen dat iedereen begeert wat de buurman al heeft.
We eten meer dan ons lichaam nodig heeft en we kopen meer rotzooi dan in onze huizen en kasten kan worden opgeslagen en de oplossing is de schepping van de vuilnisbelt.
Nooit eerder in de geschiedenis heeft de mens zo ongelofelijk veel afval geproduceerd. We weten gewoon niet meer waar we het moeten laten en steeds vaker duiken er verhalen op over giftige stoffen die in ons leven binnendringen vanuit het afval.
Zelfs aan het produceren en verhandelen en verwerken ( zeg wegmoffelen verbergen van afval wordt fors verdiend.
We kunnen gaan zoeken naar de oplossing van een schuldvraag maar beter is het om te zoeken naar de oplossing van die problemen.
De sturende motor op de verkeerde weg wordt aangedreven door geld en dat geld moet dus gebruikt gaan worden voor een motor die een andere weg neemt.
Geld is eigenlijk een afgeleide van simpel een ruilmiddel. De rol van geld in de moderne groei-economie is vergelijkbaar met die van een gewas….. de groei-economie verwacht eigenlijk een geldboom met vruchten in de vorm van goed, dollars of cryptomunten.
Cryptomunten die meer energie kosten dan de burgers met alle besparende maatregelen aan energie besparen!
We moeten weer een stapje terug doen met het besef dat financiële aderlating geen aderlating hoeft te zijn voor een aangenaam leven. Een rijk leven is een leven dat rijk is aan mooie ervaringen. Rijk sterven is geld mee het graf innemen.
Nee dat zeg ik verkeerd: zouden mensen hun vermogen mee het graf innemen dan zou er meer gelijkheid zijn. Sommige mensen worden schathemeltjerijk geboren en zijn als de dood dat ze geld kwijt maken, of nog erger denken dat ze er alles aan moeten doen om meer geld te vergaren, koste wat het kost.
Bezinning
Bezinning hebben we nodig
nationale en internationale bezinning. Maar hoe doe je dat?
We hebben een herwaardering nodig van bepaalde waarden het leven.
We moeten weer gaan beseffen wat ons nu werkelijk gelukkig maakt.
Het staat iedereen vrij daarover te denken. Persoonlijk geloof ik niet dat het zinvol is een soort takenlijstje af te werken in je leven. Is het realistisch om zoveel te willen? Is het niet heel kinderlijk?
Toch denk ik dat er zaken zijn die iedereen belangrijk vindt:
liefde, bescherming van een sociale groep, familie en vrienden
voedsel, gezond en lekker en voldoende
een woning
water en licht
gezondheidszorg
werk en waardering voor de inspanning
onderwijs
vrije tijd zodat je niet alleen inspanningen hoeft te doen om je slechts van bovenstaande zaken te verzekeren.
Ruimte om je in te bewegen, te ontspannen
Geef de eenvoud een kans:
Gebruik minder energie via het stopcontact, gebruik je spierkracht, maak tijd om zelf je boodschappen van de winkel naar je thuis te brengen, geniet van plantjes en bloemetjes door ze zelf water te geven, kijk waar je dichtbij lokale producten kunt kopen, maak tijd voor het eten het heet niet voor niets maalTIJD
vermijd de plastic verpakkingen en
maak tijd om zelf je groenten schoon te maken, te snijden en te verwerken
gooi etensresten niet meteen weg maar wees vindingrijk en verwerk ze morgen in een nieuw gerecht
Weet wat je eet : weg met alle e-nummers. Durf zelf te koken in plaats van al die pakjes met gebruiksaanwijzingen op te volgen. Een beroemde kok sprak: als een gerecht meer dan 7 kruiden nodig heeft, deugt het niet. Ken je de smaken van alle afzonderlijke ingrediënten?
Zet een moestuintje op, het kan zelfs op de vensterbank …. het schenkt voldoening en begrip.
Genieten van eenvoud is ook een luxe. Neem de tijd. We hebben meer tijd van leven dan onze voorouders dus waarom al die haast?
Haast, ja haast moeten we maken met de bescherming van onze leefwereld. Start vandaag.
Wees niet dogmatisch maar zet stappen in de goede richting. Elke stap brengt ons vooruit.